E-kitap sektöründe ABD, Türkiye’den otuz kat büyük 

07/31/2012

Gelişen teknolojinin getirdiği yeniliklerden biri de; e-kitap… Tabletler, bilgisayarlar ve okuyucular aracılığıyla her yerde kitap okuma imkanı sağlayan bu yenilik, her geçen gün daha da yükselen bir akım haline geliyor. Türkiye’nin en büyük online kitapçısı idefix ise, okuma tutkunlarını 2010 yılında e-kitap platformuyla buluşturdu. Kısa sürede büyük bir ilgiyle karşılaşan e-kitap uygulaması sayesinde, teknoloji üzerinden yepyeni bir okur profilinin oluştuğu görülüyor. İdefix’te de geçtiğimiz 2 yıl içerisinde, Kitaplık uygulaması vasıtası ile e-kitap okuyan kişilerin yüzde 84’ünün idefix’e yeni üye olduğunu açıkladı. Bu oran da bize gösteriyor ki, karşımızda e-kitap okumayı tercih eden yepyeni bir okur kitlesi var.

Idefix’in verilerine göre dünyaya bakıldığında ise ABD’de kitapların, kopyaları ile birlikte 1 milyondan fazla satıldığı görülüyor. Avrupa ülkeleri ve Brezilya dahil olmak üzere gelişmekte olan ülkeler, Çin ve Rusya gibi ülkelerde sektör, dinamik bir büyüme sağlıyor. E-kitabın pazar payının ABD’de yüzde 13 olduğu görülürken; bu oranın İngiltere’de yüzde 6, Fransa’da yüzde 1,8, Almanya’da ise yüzde 1 olması dikkat çeken detaylar olarak göze çarpıyor. Türkiye’de ise bu oran binde 4…

Konuyla ilgili bir açıklama yapan idefix direktörü Bora Ekmekçi, okurlar açısından e-kitabın en önemli özelliğini internetin olduğu her yerden erişilebilirlik olarak gösterdi ve şunları ekledi: “Sadece Türkiye’nin her köşesi değil, dünyanın dört bir yanından Türkçe kitaplara ulaşabiliyorsunuz. Üstelik binlerce e-kitaptan oluşan kişisel kütüphanenizi küçük bir cihaz üzerinde yanınızda taşıyorsunuz. Müşterilerimizin idefix’teki sanal kütüphaneleri kalıcı. Bir başka deyişle, satın aldıkları e-kitaplar sürekli o kütüphanede duruyor ve saklanıyor. Diledikleri zaman da cihazlarına indirip okuyabiliyorlar. E-kitaplar kişi ve cihaz bazında şifrelenmiş olarak iletiliyor. Dolayısıyla kopyalanamıyorlar. Okur açısından bir diğer önemli avantaj ise e-kitapların yüzde 30-40 oranında daha ucuz olması.”

Yeni nesil e-kitap okuyucu ve tablet cihazların penetrasyonunun arttıkça, yayıncılık sektörünün e-kitap talebinin de aynı hızla yükseleceğini söyleyen Ekmekçi, “Elektronik ticaret gün geçtikçe daha da benimsenen bir satış kanalı olmakla birlikte, Türkiye’de online kitap satışları henüz yayıncılık pazarı içerisinde yüzde 3 gibi küçük bir paya sahip. ABD’de bu oran yüzde 20′ler seviyesinde gerçekleşiyor. Türkiye’de e-ticaret’in toplam perakende ticaret içindeki payı ise yüzde 6 seviyesinde. Bu rakamlar, online kitap satışlarının ciddi büyüme potansiyeli taşıdığını gösteriyor. Nitekim idefix yıllık yüzde 35 oranında büyüyor. Ayrıca e-kitap sektörünün gelişimi kuşkusuz e-ticaret sektörünün büyümesiyle de destekleniyor ve desteklenecektir. Ülkemizde her yıl iki katı kadar artan e-ticaret sektörünün sayesinde e-kitap satışlarının da yükseleceğini düşünüyorum” şeklinde konuştu.

İdefix hakkında:
Türkiye’nin en büyük online kitapçısı olan İdefix.com 1999 yılında kuruldu. EBİ bünyesinde faaliyet gösteren İdefix.com, kurulduğu günden bu yana e-ticaret alanında sayısız yeniliklerin öncüsü oldu. Bugün Kitap, Müzik, DVD Video ve SiberMarket kategorilerinde satış yapmakta olan İdefix, Ağustos 2009’da edebiyat tutkunları tarafından büyük beğeni toplayan Sabitfikir.com adlı güncel edebiyat sitesini yayınlamaya başladı, ardından Nisan 2010’da e-kitap online mağazasını bünyesine ekleyerek Türkiye’yi ilk defa e-kitapla tanıştırdı. İdefix, Ağustos 2010’da Anadolu’daki kitapçıların kitaba erişim sorununa köklü bir çözüm getiren B2B e-ticaret sitesi Prefix.com.tr’yi devreye soktu.

Hobbit ve Felsefe kitabından tadımlık bir bölüm

Geçtiğimiz Aralık ayında İthaki tarafından yayımlanan Hobbit ve Felsefe kitabından tadımlık bir bölüm…

Hobbit’in başlangıç kısmında Bilbo’yu okurun nezdinde dikkat çekici kılan özellik onun hiç de dikkat çekici biri olmayışıdır. Dış dünyadan kopuk bir halde sadece rutin gündelik işleriyle meşgul olarak sürdürdüğü bu son derece sakin ve rahat hayattan gayet memnundur Bilbo. Anne tarafından (ki bu, Took klanını ifade etmektedir) bazı akrabaları arasında yaygın olduğu kulaktan kulağa fısıldanan birbirinden saçma birtakım maskaralıklara rağmen kimse onu maceracı diye tanımlamaz. Sahip olduğu konukseverlik, gurur ve yumuşak huyluluk gibi erdemlerden yola çıkılarak, onun pek çok bakımdan su katılmamış bir İngiliz beyefendisine benzediği söylenebilir.

Çıkın Çıkmazı’ndaki evine doluşan Gandalf ve beraberindeki on üç yabancıya kilerinin kapılarını açması dolayısıyla, henüz kitabın başında okurun zihninde alçakgönüllülüğün birebir tasviri olduğu izlenimi bırakır Bilbo. Beklenmedik misafirlerine kahve, çay, şarap ve siyah biranın yanı sıra susamlı çörekler, üzümlü ve elmalı turtalar, domuz etli börek, tereyağlı çörekler, yumurta, söğüş tavuk eti ve turşu ikram eder. Dikkatimizi çeken bir diğer husus ise şudur: Bilbo’nun başının ciddi anlamda derde girmesinin sebebi, karakterini şekillendiren üstün niteliklerden taviz vermesidir. Erdem her an zaafa dönüşebilir.

Onun gurur anlayışı öyle bir boyuttadır ki, Cüce Gloin’in kendisi için “hırsızdan çok bakkala benziyor” demesine kulak misafiri olmak bile tüylerini diken diken yapmaya yetmiştir. “Rahat yatağını ve kahvaltı sofrasını aniden terk edip nasıl vahşi ve hırçın olunacağını öğrenmek üzere yola koyulmak için dayanılmaz bir istek duydu” ifadesi, Bilbo gibi tek bir öğünü bile kaçırmaya dayanamayan bir obur için hiç de küçümsenecek bir öfke belirtisi sayılmaz. “Onda [Hobbit’i kastederek] sizin tahmin ettiğinizden çok daha fazlası var,” diyerek Cüceleri acele yargıya varmamaları konusunda uyarır Gandalf, “kendisinin herhangi bir fikir sahibi olduğundan çok daha fazlası var.”

Erdemin, diğer bir deyişle, manevi değerlerin önemi Tolkien’in kaleminden çıkan her macera öyküsünün temel öğelerinden biridir. Yazarın sadece okurunu eğlendirme değil ona bir şeyler öğretme ve erdemin kişisel gelişmeye, ahlak bozukluğunun ise kişisel alçalmaya yol açtığına dair kökeni en az Sokrates’e (takriben M.Ö. 470–399) dek dayanan savı destekleme amacı güttüğü çok açık. Manevi değerlerle ilgili teoriler üç temel soruya verdikleri yanıtlarla birbirinden ayrılır: 1) En temel manevi ölçü kıstasları nelerdir? 2) Kişinin manevi değerleri niçin yüksek olmalı? 3) Bir davranışı doğru veya yanlış kılan nedir?

Antik Yunan filozofları ilk soruya cevap olarak günümüzde erdem ahlakı şeklinde tanınan ve hüküm verirken erdemli bir karakteri ve erdemli davranışları esas alan bir maneviyat teoremini desteklemiştir. Neyin iyi (ya da kıymete değer) olduğuna ve manevi yasalar ile görevlere ilişkin diğer savlar da yine erdemlilik odaklı yargılara dayanmaktadır. Örneğin, Bilbo’nun dostlarını mümkün mertebe koruma görevi yüklenmesi, sadakat erdemine dayanıyordu. Bir bilmece oyununda hile yapmak ise kötüydü çünkü birisini kandırmaya yeltenmek erdemden yoksun fesat bir hareketti.

İkinci soruyu ele alacak olursak, Aristoteles (M.Ö. 384–322) erdemli bir yaşamın, adeta doğası gereği, kişiye sahip olduğu potansiyeli en yoğun şekilde ortaya koyabilme olanağı verdiğini öne sürer. Manevi erdemler kişinin karakterini mantıklı ve toplumsal bir hayvan haline geleceği yönde biçimlendiren niteliklerdir, kaldı ki tüm insanların doğasında mutluluğa ulaşma ve oturmuş bir karakter edinme hevesi vardır. Aristoteles’in görüşüne göre manevi değerlere uyacak şekilde hareket etmeliyiz, çünkü bireyin kendi kendini tatmin etmesi ancak böyle mümkün olur ve burada sözü edilen mutlak tatmin düzeyine ulaşma arzusu tüm diğer arzularımızın ardındaki itici güçtür de aynı zamanda.

Bilbo’nun mutluluk ve konfor içinde yaşayageldiği Çıkın Çıkmazı’ndaki ev ve Elrond’un kendisine yerleşke olarak seçtiği eşsiz güzellikteki Ayrıkvadi hakkında Tolkien’in yaptığı tasvirlerin buralarda yaşayanların karakterini yansıtıyor oluşu tesadüf değildir. Kahramanlarımız tepelerden aşağı, Son Sıcak Yuva’ya doğru inerken vadinin dibindeki nehir yatağında gürüldeyerek akan suyun sesini biz de neredeyse duyabilir, çam ve meşe ağaçlarının kokusunu içimize çekebiliriz. Gözlerimiz aşağıdaki kamp ateşlerinin yüreğe sıcaklık yayan parıltısını belli belirsiz seçerken, Elflerin söylediği şarkıların tınısı ağaçların arasında yankılanarak bize dek ulaşır. En sonunda Elrond ile karşılaşırız ve onun “bir Elf lordu kadar soylu ve güzel yüzlü, bir savaşçı kadar güçlü, büyücü kadar bilge, bir Cüce kralı kadar saygın ve yaz kadar müşfik” olduğu gerçeğini görmek bizi hiç mi hiç şaşırtmaz.

Gelelim üçüncü ve son sorunun yanıtına… Aristoteles’in erdem kuramı insan davranışlarının manevi övgüye ihtiyaç duyduğunu ve sadece ve sadece onları motive eden eğilim ve yaklaşımlarca yönlendirildiğini savunur. Başkalarının davranışlarının manevi bakımdan doğru ya da yanlış olduğu konusunda hüküm vermek, hedefi tutturamamış olsalar bile, öncelikle söz konusu davranışlarla neyin amaçlandığını çözümlemeyi gerektirir. Erdemli bir gerekçeye dayanarak hareket etmek manevi açıdan doğru, ahlaksız ve kötü niyetli bir amaçla hareket etmekse manevi açıdan yanlıştır.

İncelemeye aldığımız öyküde Cücelerin içine saklandıkları fıçılardan nihayet çıktıklarında kendilerine böylesine rahatsızlık verici bir kaçış planı empoze etmiş olmasından dolayı Bilbo’yu affetmekte zorlandığını görürüz. Hele liderleri Thorin’in durumu içler acısıdır: “Pasaklı sakalı ıslak samanlarla doluydu; her yanı o kadar çok ağrıyordu, her yanı öylesine tutulmuş, öyle berelenip sarsılmıştı ki, sahilde ayakta bile zor duruyordu.” Yine de Bilbo varılan noktadan dolayı suçlu olduğunu kabule yanaşmaz ve bunda haklıdır da, çünkü bu fikri ortaya atarken Cüceleri böyle acınası hale düşürmek aklının ucundan geçmemiştir. Thorin’in tepkisi karşısında verdiği karşılık biraz da bundandır: “Eh, ölü müsün diri mi?”

Öyle anlaşılıyor ki tıpkı Aristoteles gibi Tolkien de manevi değerler üzerinde yükselen bir erdem anlayışına sahip. En yoğun övgülerini hep erdemli hareketlere, tabiri caizse yüksek karakter örneği sergileyen karakterlerine yönelttiğini ve bu kişilerin herhangi bir işe girişmeden önce neyin sadakat çerçevesinde, yiğitçe veya adil olduğunu ölçüp biçtiğini ve çıkan sonuca göre karar verdiğini görürüz. Hobbit romanında karşımıza çıkan kahramanlar çoğunlukla kendilerinin bile olumlu sonuç doğuracağını ummadığı yollar seçmek durumunda kalır…çünkü yapılması gereken en erdemli harekettir bu.

Örneğin, Bilbo Goblinlerin mağaralarından kaçmayı başardığında Gandalf’ın ve Cücelerin akıbeti hakkında hiçbir fikri yoktur, her ne kadar gerisingeri karanlık dağ geçitlerinin yolunu tutmaya can atsa da, sırf sorumluluk duygusu yüzünden bunu yapamaz: “Tam da bunun görevi olduğuna ve geri dönmesi gerektiğine kanaat getirmişti –üstelik bu konuda da kendini çok mutsuz hissediyordu– ki, sesler duydu.” Bu olayda Bilbo’nun kendisini yerine getirmekle yükümlü hissettiği görevin adı, erdemli davranmanın esasları bakımından kolaylıkla konabilir: O an için yapılması gereken en mertçe ve sadık hareket, dostlarının yardımına koşmaktı…

Eric Bronson, Gregory Bassham ve William Irwin tarafından derlenen  Hobbit ve Felsefe kitabı,  Hobbit filminin gösterime girmesinden bir hafta önce raflardaki yerini alacak. Okuduğunuz bölüm, kitabın Hobbit Romanında Kibir ve Tevazu makalesinin bir kısmıdır.

(Radikal Kitap)